ESG w 2025: na rozdrożu między ambicją a pragmatyzmem

Gdy w 2019 roku Ursula von der Leyen zapowiadała Europejski Zielony Ład, jej wizja spotkała się z entuzjazmem i nadzieją. Było to ambitne wezwanie do budowy nowej gospodarki – zorientowanej na zrównoważony rozwój, neutralność klimatyczną i odpowiedzialne zarządzanie. Pięć lat później, rzeczywistość okazała się bardziej skomplikowana. Pandemia, wojna w Ukrainie, inflacja oraz globalna rywalizacja gospodarcza podważyły początkowy optymizm. Firmy, konsumenci i politycy zaczęli głośno zadawać pytanie: czy stać nas na ESG?  

Ale ESG to już nie tylko zestaw regulacji czy trend biznesowy. To nowa rzeczywistość, która redefiniuje strategie przedsiębiorstw, preferencje inwestorów i oczekiwania społeczne. W tym artykule przyjrzymy się, jak zmieniały się postawy wobec ESG w Europie, jakie kluczowe trendy kształtują dzisiejszą debatę oraz jakie scenariusze czekają polskie firmy w 2025 roku.  

5 trendów kształtujących ESG w Europie 

Gdybyśmy cofnęli się o dekadę, ESG było domeną kilku firm odpowiedzialnych społecznie, ekologicznych start-upów i entuzjastów klimatu. Dziś ESG to fundament regulacyjny i strategiczny, ale świat się zmienia – i ESG zmienia się razem z nim. 

Wzrost regulacji ESG

Od stycznia 2024 roku ponad 50 tysięcy europejskich firm objętych zostało nowymi wymogami raportowania ESG na mocy Dyrektywy CSRD. W Polsce dotyczy to tysięcy przedsiębiorstw (3,5 tys. wg ESGinfo, 3,8 tys. wg Grand Thorton), które po raz pierwszy muszą kompleksowo dokumentować swoje działania w obszarze ESG. Firmy, które uważały ESG za temat przyszłości, nagle stanęły przed koniecznością wprowadzenia zmian tu i teraz.  

Regulacje te obejmują nie tylko aspekt środowiskowy, ale także kwestie zarządzania i odpowiedzialności społecznej. W praktyce oznacza to konieczność audytu całego łańcucha dostaw, mierzenia emisji CO2 na każdym etapie działalności oraz wdrażania strategii minimalizujących wpływ na środowisko. Przedsiębiorstwa, które zdecydują się zignorować te wymogi, mogą spotkać się z sankcjami, a także utratą reputacji i inwestorów.

Odpowiedzią na wzrost regulacji ESG jest postępująca profesjonalizacja raportowania. Wprowadzenie European Sustainability Reporting Standards (ESRS) wymusiło na przedsiębiorstwach znaczące inwestycje w systemy zbierania i analizy danych niefinansowych. Organizacje coraz sprawniej łączą wskaźniki ESG z tradycyjnymi miernikami finansowymi, tworząc kompleksowy obraz swojej działalności. Dzieje się tak między innymi za sprawą zaprzężenia do pracy nowych technologii.

Nowe technologie w ESG

Sztuczna inteligencja i big data zmieniają sposób raportowania ESG. Firmy inwestują w narzędzia do monitorowania śladu węglowego, cyfrowe audyty i inteligentne systemy zarządzania ryzykiem klimatycznym. Transparentność już nie jest opcją – stała się koniecznością.  

Wzrost popularności blockchaina w raportowaniu ESG umożliwia precyzyjne śledzenie pochodzenia surowców i ich wpływu na środowisko. Technologie chmurowe oraz IoT (Internet Rzeczy) pozwalają na bieżące monitorowanie zużycia energii i wody w przedsiębiorstwach, co sprzyja bardziej efektywnemu zarządzaniu zasobami. Dodatkowo, rozwój algorytmów uczenia maszynowego pomaga firmom przewidywać skutki ich działań na środowisko i społeczeństwo. Konsumenci z z jednej strony wykazują coraz większą wrażliwość na kwestie związane z ochroną środowiska, czy transparentnością i etycznością produkcji, z drugiej jednak część wskazań pozostaje jedynie w sferze deklaracji. Raport Ziemianie Atakuję ’24 wskazuje nawet na ochłodzenie proekologicznych postaw.

Zmiana w postawach konsumentów

Niemniej, stale rośnie grupa świadomych konsumentów, którzy nie tylko kupują produkty – kupują wartości. Marki, które nie spełniają oczekiwań w zakresie ESG, tracą wiarygodność. Badania pokazują, że 68% Europejczyków jest gotowych dopłacić za produkt bardziej zrównoważony, a dla 80% millenialsów ESG jest ważniejsze niż cena.  

Przykładem może być rosnący rynek mody zrównoważonej, gdzie firmy takie jak Patagonia, Stella McCartney, Mud Jeans, czy polskie Muuv oraz Blisko odnoszą sukcesy dzięki ekologicznym liniom produkcji. Branża spożywcza także dostosowuje się do nowych oczekiwań – rośnie popularność lokalnych produktów i opakowań nadających się do recyklingu.   

Wpływ inwestorów

ESG nie jest już tylko kwestią etyki – to kwestia zysków i strat. Fundusze inwestycyjne coraz częściej omijają spółki, które nie spełniają standardów ESG. Nawet w Polsce, gdzie ESG wciąż bywa często traktowane jako biurokratyczna przeszkoda, rośnie liczba inwestorów oceniających firmy przez pryzmat zrównoważonego rozwoju.  

W 2023 roku aktywa funduszy ESG osiągnęły wartość 35 bilionów dolarów na całym świecie, co stanowi ponad jedną trzecią globalnych inwestycji. Inwestorzy instytucjonalni, takie jak BlackRock czy Vanguard, naciskają na spółki, aby dostosowały swoje strategie do celów ESG, co powoduje głębokie zmiany w podejściu korporacyjnym.  

Polaryzacja jako wyraz postawy wobec ESG

ESG staje się polem walki politycznej. W USA konserwatywni politycy określają ESG jako zagrożenie dla wolnego rynku. W Europie kraje takie jak Polska czy Węgry apelują o łagodniejsze regulacje. Jednocześnie Niemcy, Francja i Holandia podtrzymują ambitne cele klimatyczne. ESG jest obecnie czymś więcej niż zestawem zasad – to polityczna deklaracja.  

W Polsce podział jest wyraźny: jedni widzą w ESG szansę na modernizację gospodarki i dostęp do kapitału, inni ostrzegają przed nadmiernym obciążeniem regulacyjnym. Debata ta nabiera tempa w miarę wdrażania kolejnych przepisów unijnych.

Jak widzimy, rządy europejskie, mimo wcześniejszego zaangażowania w ambitne cele klimatyczne, stoją obecnie przed presją ze strony przedsiębiorstw i innych państw, zwłaszcza w kontekście polityki deregulacyjnej w USA. Firmy argumentują, że europejskie regulacje środowiskowe mogą hamować inwestycje, zwłaszcza w technologie zielone. W odpowiedzi na te obawy, Komisja Europejska rozważa uproszczenie wymogów sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju.

Poniżej kilka przykładów pozycji poszczególnych polityków europejskich, które odzwierciedlają ich (często nieortodoksyjny) stan umysłu na przełomie 2024 i 2025.

Stanowiska kluczowych polityków UE

Nastawienie do ESG i polityki klimatycznej w Europie kształtują kluczowe postacie polityczne, których decyzje wpływają na regulacje oraz kierunek gospodarki zrównoważonego rozwoju. Oto stanowiska sześciu wiodących polityków w UE na temat ESG:

  1. Ursula von der Leyen (Przewodnicząca Komisji Europejskiej, Niemcy)
    „Europejski Zielony Ład to nasza strategia wzrostu. Musimy iść naprzód, ale jednocześnie zapewnić, że nikt nie zostanie w tyle.”
    Von der Leyen konsekwentnie promuje politykę ESG jako fundament europejskiej gospodarki, choć ostatnie sygnały z Brukseli sugerują możliwość złagodzenia niektórych regulacji pod presją przedsiębiorców i państw członkowskich.
  2. Emmanuel Macron (Prezydent Francji)
    „Transformacja ekologiczna musi być odpowiedzialna i realistyczna – nie możemy pozwolić, by osłabiła konkurencyjność Europy.”
    Francja jest liderem w zakresie ESG, ale Macron podkreśla konieczność równowagi między ambicjami klimatycznymi a interesami przemysłu.
  3. Olaf Scholz (Kanclerz Niemiec)
    „Niemcy wspierają silną politykę ESG, ale musimy upewnić się, że przejście na zieloną gospodarkę jest sprawiedliwe dla wszystkich sektorów.”
    Niemcy inwestują miliardy euro w zieloną energię, ale obawy o konkurencyjność gospodarki mogą wpłynąć na dalszą politykę rządu Scholza.
  4. Donald Tusk (Premier Polski)
    „Polska musi podążać ścieżką zrównoważonego rozwoju, ale nie może to odbywać się kosztem naszej gospodarki i bezpieczeństwa energetycznego.”
    Polska pozostaje jednym z krajów najbardziej opornych na radykalne reformy klimatyczne, zwłaszcza w kontekście transformacji energetycznej i rolnictwa.
  5. Giorgia Meloni (Premier Włoch)
    „Europejska polityka klimatyczna musi być realistyczna i uwzględniać specyfikę poszczególnych państw.”
    Włochy dystansują się od niektórych regulacji ESG, choć sektor bankowy i przemysł nadal aktywnie wdrażają polityki zrównoważonego rozwoju.
  6. Mark Rutte (Premier Holandii)
    „ESG to nie opcja, lecz konieczność. Zmiany klimatyczne to największe wyzwanie naszych czasów.”
    Holandia pozostaje jednym z liderów ESG w Europie, promując innowacje technologiczne i surowe regulacje dotyczące emisji.

W związku z powyższym można pokusić się o zarysowanie następujących scenariuszów rozwoju sytuacji:

  1.  "Zrównoważona kontynuacja" W tym scenariuszu Europa utrzymuje swoje zobowiązania klimatyczne, ale wprowadza więcej elastyczności w ich realizacji. Polska i inne kraje Europy Środkowo-Wschodniej otrzymują dodatkowe wsparcie finansowe i technologiczne na transformację energetyczną.
  2.  "Pragmatyczna rewizja" Cele klimatyczne zostają częściowo zrewidowane w odpowiedzi na presję ekonomiczną i geopolityczną. Nacisk przesuwa się z szybkości transformacji na jej efektywność kosztową.
  3.  "Dwuprędkościowe ESG" Europa rozwija się w różnym tempie w obszarze ESG. Podczas gdy część krajów przyspiesza transformację, inne wybierają wolniejszą ścieżkę dostosowania.
Rekomendacje dla polskich przedsiębiorstw

W kontekście zmieniającego się otoczenia regulacyjnego i rynkowego, polskie przedsiębiorstwa powinny przyjąć strategię "inteligentnej adaptacji". Oznacza to:

W sektorze energetycznym: Równoległe inwestycje w modernizację istniejącej infrastruktury i rozwój nowych źródeł energii, z naciskiem na wykorzystanie funduszy unijnych i krajowych mechanizmów wsparcia.

W rolnictwie: Stopniowe wdrażanie praktyk regeneracyjnych i technologii precyzyjnego rolnictwa, przy jednoczesnym zachowaniu konkurencyjności cenowej produkcji.

W bankowości: Rozwój kompleksowych systemów oceny ryzyka ESG, łączących tradycyjne mierniki finansowe z nowymi wskaźnikami zrównoważonego rozwoju.

W sektorze VC: Zwiększenie zaangażowania w projekty z obszaru czystych technologii i innowacji społecznych, przy zachowaniu rygorystycznej oceny potencjału biznesowego.

Konluzja

ESG w Europie wkracza w fazę dojrzałości, gdzie początkowy entuzjazm zastępowany jest przez bardziej wyważone, ale nie mniej zdeterminowane podejście. Jak ujął to Frans Timmermans w swojej ostatniej wypowiedzi przed opuszczeniem stanowiska: "Transformacja w kierunku zrównoważonej gospodarki jest jak maraton, nie sprint. Liczy się nie tylko tempo, ale przede wszystkim wytrwałość i mądre gospodarowanie siłami." Wynika z tego, że ESG nie jest chwilowym trendem, ale ewolucją gospodarki. Dziś pytanie nie brzmi, czy ESG przetrwa, ale jak będzie ewoluować. Jak zauważyła Ursula von der Leyen: „ESG to przyszłość, której nie możemy zignorować”.

Fajnie, że tu jesteś. Pogadajmy!

Chcesz nam wysłać brief? 
A może masz ochotę dołączyć do naszego zespołu?
Napisz do nas! 

Kontakt
Wszystkich Świętych 4a
61-843 Poznań
hello@qacomms.eu
View